Chào bạn yêu cà phê ơi, mình là [một người con của vùng đất cà phê Buôn Ma Thuột], và hôm nay, mình sẽ “mách nhỏ” cho bạn tất tần tật về thế giới cà phê Việt Nam, một thế giới đa dạng và phong phú hơn bạn tưởng tượng rất nhiều đó! Chắc hẳn bạn đã quen thuộc với ly cà phê sữa đá mỗi sáng, nhưng bạn có biết có bao nhiêu loại cà phê ở Việt Nam không? Và mỗi loại mang đến hương vị đặc trưng như thế nào? Nếu bạn cũng đang tò mò về điều này, thì hãy cùng mình khám phá ngay nhé!
Việt Nam – “Thủ phủ” cà phê của thế giới
Trước khi đi sâu vào các loại cà phê ở Việt Nam, mình muốn “khoe” một chút về vị thế của Việt Nam trên bản đồ cà phê thế giới. Bạn có biết không, Việt Nam mình là quốc gia xuất khẩu cà phê Robusta lớn nhất thế giới và đứng thứ hai thế giới về tổng sản lượng cà phê, chỉ sau Brazil thôi đó! Điều này cho thấy, cà phê đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa và kinh tế của Việt Nam.
Khí hậu và thổ nhưỡng của Việt Nam vô cùng ưu đãi cho cây cà phê phát triển. Đặc biệt là vùng đất Tây Nguyên với đất đỏ bazan màu mỡ, khí hậu mát mẻ, đã trở thành “thủ phủ” cà phê của cả nước. Từ những đồi cà phê xanh ngát trải dài, đến những quán cà phê thơm lừng trên khắp phố phường, cà phê đã len lỏi vào từng ngóc ngách của cuộc sống Việt Nam.
Điểm danh các “anh em” cà phê nổi tiếng ở Việt Nam
Vậy có bao nhiêu loại cà phê được trồng và yêu thích ở Việt Nam? Thực tế, có rất nhiều giống cà phê khác nhau trên thế giới, nhưng ở Việt Nam, chúng ta chủ yếu trồng và thưởng thức 4 loại chính: Robusta, Arabica, Excelsa (còn gọi là cà phê Chari), và Liberica (còn gọi là cà phê Mít). Mỗi loại mang một hương vị đặc trưng riêng, phù hợp với những khẩu vị khác nhau. Chúng ta cùng nhau “điểm danh” từng loại nhé!
1. Cà phê Robusta – “Ông vua” của cà phê Việt Nam
- Đặc điểm: Robusta là loại cà phê phổ biến nhất ở Việt Nam, chiếm hơn 90% diện tích trồng cà phê cả nước. Cây Robusta dễ trồng, năng suất cao, kháng bệnh tốt và chịu được khí hậu nóng ẩm. Hạt cà phê Robusta có hình tròn, màu nâu đậm.
- Hương vị: Robusta nổi tiếng với vị đắng đậm đà, mạnh mẽ, hàm lượng caffeine cao, body dày, và hương thơm nồng nàn của sô cô la, gỗ và các loại hạt rang. Vị đắng của Robusta thường kéo dài và để lại hậu vị mạnh mẽ.
- Ứng dụng: Robusta rất được ưa chuộng trong pha chế cà phê phin truyền thống Việt Nam, đặc biệt là cà phê sữa đá. Vị đắng đậm và caffeine cao của Robusta giúp tạo nên ly cà phê đậm đà, tỉnh táo, phù hợp với khẩu vị của nhiều người Việt. Robusta cũng được sử dụng trong các loại cà phê hòa tan và cà phê rang xay công nghiệp.
- Vùng trồng chính: Tây Nguyên (Đắk Lắk, Lâm Đồng, Gia Lai, Kon Tum, Đắk Nông), Quảng Trị, Sơn La, Điện Biên.
Nếu bạn là một người thích cà phê đậm đà, mạnh mẽ để “đánh thức” mọi giác quan vào buổi sáng, thì Robusta chính là “người bạn đồng hành” lý tưởng. Hương vị “mộc mạc”, “chân chất” của Robusta đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa cà phê Việt Nam.
2. Cà phê Arabica – “Nữ hoàng” của cà phê thế giới
- Đặc điểm: Arabica được mệnh danh là “nữ hoàng” của cà phê, chiếm phần lớn sản lượng cà phê thế giới. Cây Arabica khó trồng hơn Robusta, đòi hỏi khí hậu mát mẻ, độ cao lớn và chăm sóc tỉ mỉ. Hạt cà phê Arabica có hình bầu dục, màu xanh lục hoặc nâu nhạt.
- Hương vị: Arabica nổi tiếng với vị chua thanh tao, tinh tế, hương thơm quyến rũ, phức tạp của hoa quả, caramel, và các loại gia vị. Body mỏng hơn Robusta, caffeine thấp hơn, mang đến cảm giác nhẹ nhàng, thư thái khi thưởng thức.
- Ứng dụng: Arabica thường được sử dụng trong pha chế cà phê espresso, cappuccino, latte và các loại cà phê pour-over, drip. Hương vị thanh lịch, tinh tế của Arabica rất được ưa chuộng trong văn hóa cà phê phương Tây và ngày càng được yêu thích tại Việt Nam. Arabica cũng được sử dụng trong các loại cà phê specialty và cà phê gourmet.
- Vùng trồng chính: Lâm Đồng (Đà Lạt, Cầu Đất), Điện Biên, Sơn La, Quảng Trị.
Nếu bạn là một người yêu thích cà phê nhẹ nhàng, tinh tế và muốn khám phá những tầng hương vị phức tạp, thì Arabica là một lựa chọn hoàn hảo. Hãy thử nhâm nhi một tách Arabica vào buổi chiều, bạn sẽ cảm nhận được sự thư thái, dễ chịu và hương thơm quyến rũ lan tỏa trong khoang miệng.
3. Cà phê Excelsa (Chari) – “Kẻ du mục” với hương vị độc đáo
- Đặc điểm: Excelsa, hay còn gọi là cà phê Chari, là một loại cà phê ít phổ biến hơn so với Robusta và Arabica, nhưng lại mang đến hương vị vô cùng độc đáo và khác biệt. Cây Excelsa dễ trồng, chịu hạn tốt, có thể sinh trưởng ở những vùng đất khô cằn, sỏi đá. Hạt cà phê Excelsa có hình dạng dài, nhọn, màu nâu sáng.
- Hương vị: Excelsa mang đến sự kết hợp hài hòa giữa vị chua thanh của Arabica và vị đắng nhẹ của Robusta, thêm vào đó là hương thơm trái cây chín mọng, khói gỗ và vị caramel ngọt ngào. Body trung bình, caffeine vừa phải, tạo nên một trải nghiệm cân bằng, thú vị.
- Ứng dụng: Excelsa thường được sử dụng để pha trộn với các loại cà phê khác, đặc biệt là Robusta, để tăng thêm độ phức tạp và hương thơm cho ly cà phê. Excelsa cũng được sử dụng trong một số loại cà phê rang xay đặc biệt và cà phê hòa tan cao cấp.
- Vùng trồng chính: Đồng bằng sông Cửu Long (Đồng Tháp, Long An), Đắk Lắk, Gia Lai.
Excelsa là một lựa chọn thú vị cho những ai muốn khám phá những hương vị cà phê mới lạ, độc đáo và không ngại thử thách vị giác. Hương vị “hoang dã”, “phóng khoáng” của Excelsa sẽ mang đến cho bạn một trải nghiệm khác biệt và đáng nhớ.
4. Cà phê Liberica (Mít) – “Người khổng lồ” với hương vị mạnh mẽ
- Đặc điểm: Liberica, hay còn gọi là cà phê Mít, là loại cà phê ít được trồng nhất ở Việt Nam, chiếm tỷ lệ rất nhỏ trong tổng sản lượng cà phê. Cây Liberica cao lớn, khỏe mạnh, lá to, quả lớn, khả năng kháng bệnh tốt. Hạt cà phê Liberica có hình dạng không đều, to lớn, màu nâu đậm.
- Hương vị: Liberica nổi tiếng với hương thơm vô cùng đặc biệt, được ví như hương hoa quả chín, gỗ cháy, và cả khói thuốc. Vị đắng đậm, chua nhẹ, body dày, caffeine cao, mang đến một trải nghiệm mạnh mẽ, cá tính. Tuy nhiên, hương vị của Liberica khá kén người uống, không phải ai cũng yêu thích.
- Ứng dụng: Liberica thường được sử dụng để pha trộn với các loại cà phê khác, đặc biệt là Robusta và Excelsa, để tạo ra những blend cà phê độc đáo, mạnh mẽ. Liberica cũng được sử dụng trong một số loại cà phê rang xay đặc biệt và cà phê hòa tan cao cấp, thường dành cho những người “ghiền” cà phê nặng đô.
- Vùng trồng chính: Bà Rịa – Vũng Tàu, Đồng Nai, Bình Phước.
Liberica là một lựa chọn dành cho những “tín đồ” cà phê thực thụ, những người yêu thích hương vị mạnh mẽ, độc đáo và không ngại khám phá những trải nghiệm mới. Nếu bạn muốn thử một loại cà phê “khác biệt hoàn toàn” so với những loại cà phê thông thường, thì Liberica là một gợi ý đáng cân nhắc.
“Biến hóa” cà phê Việt Nam – Từ hạt cà phê đến ly đồ uống đa dạng
Từ những hạt cà phê đa dạng về chủng loại và hương vị, người Việt Nam đã sáng tạo ra vô vàn cách pha chế và thưởng thức cà phê độc đáo. Chúng ta hãy cùng nhau khám phá những “biến hóa” thú vị của cà phê Việt Nam nhé!
1. Cà phê đen – “Chất” cà phê nguyên bản
Cà phê đen có lẽ là cách thưởng thức cà phê “nguyên thủy” nhất, giữ trọn vẹn hương vị nguyên bản của hạt cà phê. Cà phê đen thường được pha bằng phin, một dụng cụ pha chế đặc trưng của Việt Nam. Nước sôi được rót từ từ qua phin, chiết xuất từng giọt cà phê đậm đặc, thơm lừng.
Cà phê đen đá là một thức uống giải khát tuyệt vời trong những ngày hè nóng bức. Vị đắng đậm đà của cà phê, kết hợp với đá lạnh, tạo nên một cảm giác tỉnh táo, sảng khoái. Cà phê đen nóng lại là một lựa chọn ấm áp, thư giãn cho những buổi sáng se lạnh hoặc những buổi chiều mưa rả rích.
2. Cà phê sữa đá – “Biểu tượng” của cà phê Việt Nam
Cà phê sữa đá có lẽ là “biểu tượng” của cà phê Việt Nam, được yêu thích bởi hương vị ngọt ngào, béo ngậy và cân bằng hoàn hảo với vị đắng của cà phê. Cà phê sữa đá được pha chế bằng cách pha cà phê phin, sau đó khuấy đều với sữa đặc và đá.
Cà phê sữa đá là thức uống quen thuộc của người Việt Nam, từ quán cóc vỉa hè đến những quán cafe sang trọng. Nó không chỉ là một thức uống giải khát mà còn là một phần của văn hóa đường phố Việt Nam, là chất xúc tác cho những câu chuyện, những cuộc gặp gỡ bạn bè.
3. Cà phê trứng – “Đặc sản” Hà Nội độc đáo
Cà phê trứng là một “đặc sản” của Hà Nội, nổi tiếng với hương vị béo ngậy, thơm ngon và hình thức độc đáo. Cà phê trứng được pha chế bằng cách đánh bông lòng đỏ trứng gà với đường và sữa đặc, sau đó rót cà phê nóng lên trên lớp kem trứng.
Cà phê trứng có vị ngọt ngào, béo ngậy của trứng gà, hòa quyện với vị đắng nhẹ của cà phê, tạo nên một hương vị vô cùng đặc biệt và hấp dẫn. Cà phê trứng thường được thưởng thức nóng vào mùa đông, là một thức uống ấm áp, bổ dưỡng và đậm chất Hà Nội.
4. Bạc xỉu – “Cà phê trắng” ngọt ngào
Bạc xỉu, hay còn gọi là “cà phê trắng”, là một thức uống phổ biến ở miền Nam Việt Nam, đặc biệt là Sài Gòn. Bạc xỉu có vị ngọt ngào, béo ngậy của sữa, cà phê rất nhẹ, phù hợp với những người không quen uống cà phê đắng hoặc thích đồ uống ngọt. Bạc xỉu được pha chế bằng cách pha cà phê loãng, sau đó cho thêm nhiều sữa đặc và đá.
Bạc xỉu là thức uống giải khát tuyệt vời trong những ngày hè nóng bức, đặc biệt được trẻ em và phụ nữ yêu thích. Bạc xỉu cũng là một phần của văn hóa cafe Sài Gòn, thường được thưởng thức vào buổi sáng hoặc chiều tà, trong những quán cafe vỉa hè hoặc những quán cafe máy lạnh.
5. Cà phê muối – “Làn gió mới” đầy sáng tạo
Cà phê muối là một “làn gió mới” trong thế giới cà phê Việt Nam, xuất hiện gần đây nhưng đã nhanh chóng thu hút sự chú ý của nhiều người, đặc biệt là giới trẻ. Cà phê muối có vị mặn nhẹ của muối biển, ngọt ngào của sữa đặc, béo ngậy của kem tươi, và đắng nhẹ của cà phê, tạo nên một hương vị cân bằng, độc đáo và gây nghiện.
Cà phê muối là một sự kết hợp táo bạo giữa vị mặn và vị ngọt, mang đến một trải nghiệm vị giác mới lạ và thú vị. Cà phê muối thường được thưởng thức lạnh, là một thức uống giải khát độc đáo và “trendy” hiện nay.
Chọn cà phê nào cho “gu” của bạn?
Với vô vàn loại cà phê và cách pha chế khác nhau, việc lựa chọn loại cà phê nào phù hợp với “gu” của bạn có thể khiến bạn bối rối. Mình sẽ “bật mí” một vài bí quyết nhỏ để bạn dễ dàng tìm được “chân ái” cà phê của mình nhé:
- Nếu bạn thích cà phê đậm đà, mạnh mẽ, tỉnh táo: Hãy chọn Robusta hoặc các loại blend có tỷ lệ Robusta cao. Pha phin hoặc espresso đều ngon. Cà phê sữa đá, cà phê đen đá là những lựa chọn tuyệt vời.
- Nếu bạn thích cà phê nhẹ nhàng, tinh tế, thơm hương: Hãy chọn Arabica hoặc các loại blend 100% Arabica. Pha pour-over, drip, espresso đều ngon. Cappuccino, latte, americano là những lựa chọn phù hợp.
- Nếu bạn thích cà phê độc đáo, mới lạ, khác biệt: Hãy thử Excelsa hoặc Liberica, hoặc các loại blend có chứa Excelsa hoặc Liberica. Pha phin hoặc espresso đều có thể thử. Cà phê trứng, cà phê muối là những gợi ý thú vị.
- Nếu bạn thích cà phê ngọt ngào, dễ uống: Hãy thử Bạc xỉu hoặc cà phê sữa đá. Đây là những lựa chọn an toàn và dễ uống cho những người mới bắt đầu làm quen với cà phê.
Kết luận: Thế giới cà phê Việt Nam – Muôn màu muôn vẻ
Thế giới cà phê Việt Nam vô cùng đa dạng và phong phú, từ chủng loại cà phê, hương vị đặc trưng, đến cách pha chế và thưởng thức. Mỗi loại cà phê, mỗi cách pha chế đều mang đến những trải nghiệm vị giác khác nhau, phản ánh văn hóa và phong cách sống của người Việt Nam.Hy vọng bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về các loại cà phê ở Việt Nam và tìm được loại cà phê yêu thích của mình. Hãy mở lòng khám phá thế giới cà phê muôn màu muôn vẻ này, bạn sẽ còn bất ngờ hơn nữa đó! Chúc bạn có những ly cà phê thật ngon và những trải nghiệm cà phê thật thú vị nhé!
